07.10. Toepassingen van magneten

07.10. LEERPLANDOEL(EN) OVSG LEERLOKAAL 

IDW F2 nat.ver. 7 B.3 Onder begeleiding minstens één natuurlijk verschijnsel dat ze waarnemen in verband met elektriciteit en magnetisme via een eenvoudig onderzoek toetsen aan een hypothese. 

07.010. MINIMUMDOELEN 

[4] 3.5.1 De leerlingen kennen de volgende begrippen:

• • het magnetisme, de noordpool, de zuidpool, de magnetische kracht, de magnetische polen, het magnetisch veld, het kompas

07.10. SUGGESTIES ACTIVITEITEN 

07.10.01 Magnetenzoektocht in huis of op school
Laat de leerlingen een checklist invullen terwijl ze op zoek gaan naar magnetische toepassingen in hun omgeving: koelkastdeuren, magneetjes op het bord, oortjes, speelgoed, fietsslot, enz.
Laat hen tekenen of beschrijven wat ze vonden en waar ze een magneet vermoeden.

07.10.02 Speelgoedonderzoek
Breng of verzamel magnetisch speelgoed (bv. Magformers, Geomag, houten treinen met magnetische koppeling...). Laat de leerlingen ontdekken hoe het werkt.
Bespreek waarom magneten handig zijn bij speelgoed (snel verbinden, losmaken zonder kapot te gaan).

07.10.03 Magnetenmemory
Maak kaartjes: op het ene kaartje staat een voorwerp (bv. luidspreker, koelkast, GSM-hoesje), op het andere kaartje staat de toepassing van de magneet. Laat leerlingen de juiste combinaties zoeken en uitleggen wat de magneet daar doet.
Bevordert inzicht én woordenschat.

07.10.04 Demo met luidspreker of hoofdtelefoon
Laat (onder begeleiding) de binnenkant van een oude hoofdtelefoon of luidspreker zien. Toon het kleine magneetje en leg uit dat die helpt om trillingen te maken = geluid!
Kinderen kunnen daarna zelf eenvoudige geluiden voelen/trillingen waarnemen door bijvoorbeeld een stemvork tegen een tafel te houden.

07.10.05 Kijk eens naar je schooltas!
Laat leerlingen hun eigen boekentas, GSM-hoesje, pennenzak, juweel of armbandje onderzoeken: zit er een magneet in?
Wat doet die?
Als ze iets vinden: laten zien aan elkaar en uitleggen. Zo maken ze de link met hun eigen spullen.

07.10.06 Strip en chip
Leg het verschil uit tussen een magnetische strip en een chip op bank- of lidkaarten. Geef enkele oude klantenkaarten en laat leerlingen die onder een loep bekijken.
Bespreek waar die strip voor dient en hoe die gelezen wordt.

07.10. MOGELIJKE LINKEN 

Digitale geletterdheid – computationeel denken

Hoe werkt een oude cassettespeler of bandopnemer?
Een cassettebandje bevat een dunne magnetische tape. Dat is een soort plastic lint met een laagje ijzerdeeltjes erop. Die deeltjes kunnen gemagnetiseerd worden, een beetje zoals kleine kompasnaaldjes.

• Als je opneemt, zet de speler geluidsgolven (zoals je stem of muziek) om in elektrische signalen.

• Een opnamekop (een soort elektromagneet) verandert dat elektrisch signaal in een magnetisch veld.

• Dat magnetisch veld richt de ijzerdeeltjes op de tape in een bepaald patroon.

• Bij het afspelen doet een leeskop het omgekeerde: die "leest" de magnetische patronen van de tape en zet die terug om in geluid.
  
  

En een diskette?
Een diskette werkt bijna hetzelfde. Binnenin zit een dun schijfje dat ook bedekt is met magnetisch materiaal. Een schrijf-/leeskop van de computer schrijft of leest data (zoals tekst of foto's) door de magnetische toestand van kleine stukjes van dat schijfje te veranderen.

Waarom mag je tapes of diskettes nooit bij een sterke magneet leggen?
Omdat een sterke magneet de ijzerdeeltjes opnieuw kan richten of wissen. Dat betekent:

• Muziek of stem op een cassette kan verdwijnen of vervormd raken.

• Informatie op een diskette kan onleesbaar worden of helemaal weg zijn.

• De magneet wist dan als het ware het geheugen, zoals een gum op een blad papier.

Ik en de wereld – Natuur

• Link: Magnetisme in de natuur.

• Voorstel:

  • Bespreek natuurlijke toepassingen, zoals trekvogels die magnetisch navigeren of ijzerhoudende mineralen.

  • Experimenteer met magneten op natuurlijke materialen.

Ik en de wereld – Ruimte

• Link: Oriëntatie met magneten.

• Voorstel:

  • Ontdek het aardmagnetisch veld en gebruik magneten om een kompas na te maken.

  • Leerlingen verkennen hoe magneten in navigatie en ruimteonderzoek worden toegepast.

Ik en de wereld – Tijd

• Link: Historische toepassingen van magneten.

• Voorstel:

  • Tijdlijn van het gebruik van magneten: kompas, elektromagneten, industriële toepassingen.

  • Bespreek hoe kennis over magneten door de tijd is geëvolueerd.

Ik en de wereld – Maatschappij

• Link: Magneten in dagelijkse technologie en industrie.

• Voorstel:

  • Bespreek toepassingen in recycling, transport, sensoren, MRI-scanners.

  • Reflecteer over het belang van techniek voor samenleving en veiligheid.

Ik en de wereld – Verkeer

• Link: Magnetische toepassingen in mobiliteit.

• Voorstel:

  • Simuleer sensoren in treinen of verkeerssystemen die magneten gebruiken.

  • Bespreek veilig gebruik van magnetische systemen in transport.

Kunst en cultuur – Beschouwen / Onderzoeken / Creativiteit

• Link: Magnetisme als inspiratiebron.

• Voorstel:

  • Ontwerp een kunstwerk met magneten, bewegende elementen of interactieve onderdelen.

  • Experimenteer met kinetische kunst waarbij magneten beweging veroorzaken.

Kunst en cultuur – Presenteren van eigen creaties

• Link: Eindproduct tonen en uitleggen.

• Voorstel:

  • Organiseer een klasexpo of presentatie van experimenten, uitvindingen en creatieve projecten.

  • Leerlingen leggen uit welke magnetische toepassingen ze hebben ontdekt of gemaakt.

07.10. STEM-UITDAGINGEN