07.09. Aantrekken - afstoten (magneetpolen)

07.09. LEERPLANDOEL(EN) OVSG LEERLOKAAL 

IDW F2 nat.ver. 7 B.4 Door onderzoek vaststellen dat magneten materialen aantrekken door andere stoffen heen. 

DW F3 nat.ver. 7 B.8 De principes van het verschijnsel magnetisme onderzoeken: de polen van een magneet, aantrekken en afstoten, magnetisme als eigenschap van materialen. 

07.09. MINIMUMDOELEN 

[K] 3.5.1 De kleuters kennen de volgende begrippen met betrekking tot natuurkundige verschijnselen:

• • aantrekken, afstoten, de magneet, magnetisch.

[K] 3.5.4 De kleuters kennen magnetisme:

• eigenschappen van magneten: aantrekken, afstoten

[4] 3.5.1 De leerlingen kennen de volgende begrippen:

• • het magnetisme, de noordpool, de zuidpool, de magnetische kracht, de magnetische polen, het magnetisch veld, het kompas

[4] 3.5.6 De leerlingen kennen magnetisme:

• • polen, noordpool, zuidpool, magnetische kracht

  • aarde als magneet

07.09. KENNIS - WAAR GAAT HET OVER

Wat zijn magneetpolen?
Elke magneet heeft twee uiterste punten:

• Noordpool (N)

• Zuidpool (Z)

Deze polen zijn het sterkst, daar voel je het magnetische effect het meest.

Aantrekken en afstoten: hoe werkt dat?

• Tegengestelde polen trekken elkaar aan
  → Noordpool + Zuidpool = aantrekking

• Gelijke polen stoten elkaar af
  → Noordpool + Noordpool = afstoting,
  → Zuidpool + Zuidpool = afstoting

Je kan dit voelen wanneer je twee magneten naar elkaar toe beweegt: soms plakken ze samen, soms duwen ze elkaar weg.

Waarom is dat belangrijk?
Dit principe zit achter veel toepassingen van magneten:

• In elektromotoren

• In magnetische sloten

• In speelgoed (zoals bouwmagneten)

Het helpt leerlingen ook begrijpen dat magnetisme een soort kracht is die op afstand werkt.

Magneten kunnen aantrekken door andere materialen heen
Een magneet kan een magnetisch voorwerp aantrekken, zelfs als er iets tussen zit zoals bijvoorbeeld:

• een stuk papier

• een doek

• een plastic bord

• zelfs dun karton of glas

De magnetische kracht of het magnetisch veld kan door sommige materialen heen gaan, zolang dat tussenliggende materiaal zelf niet magnetisch is en niet te dik.

Als je een paperclip op tafel legt, een dik boek erover plaatst en dan bovenaan een sterke magneet houdt, kan je de paperclip soms zien bewegen of zelfs optillen, zonder dat je het direct aanraakt. Dat is het magnetisme dat door het boek heen werkt.

07.09. SUGGESTIES ACTIVITEITEN 

07.09.01 Wat zit er in de envelop?
Stop verschillende kleine voorwerpen (bv. paperclip, muntje, stukje plastic, gum...) in een gesloten envelop. Laat leerlingen met een magneet langs de buitenkant gaan en raden wat erin zit. Ze ontdekken zo dat magneten door het papier heen werken – maar niet elk materiaal aantrekken.

07.09.02 Magneten door materialen-test
Laat leerlingen testen of een magneet door verschillende materialen kan aantrekken: papier, plastic, hout, glas, aluminiumfolie...
Ze houden een paperclip achter het materiaal en proberen die met een magneet aan de andere kant te bewegen of op te tillen. Ze houden hun bevindingen bij in een tabel:

| Materiaal | Aangetrokken doorheen? (Ja/Nee) |

07.09.03 Magnetisch doolhof
Teken of plak een eenvoudig doolhof op een plastiek doosdeksel of plexiglasplaat. Leg daarboven een muntje of paperclip, en laat leerlingen met een magneet onder het bord het voorwerp door het doolhof leiden – zonder het aan te raken! Ideaal om te ervaren hoe magnetisme door een oppervlak heen werkt.

07.09.04 Magneetvisje met verrassing
Verstop een magnetisch voorwerp (bv. paperclip) in een klein doosje, en laat kinderen het opvissen met een magneet aan een touwtje. Bespreek waarom het lukt, ook al zien ze het voorwerp niet.

07.09. MOGELIJKE LINKEN 

Gezondheid – Gezonde en veilige levensstijl

• Link: Veilig gebruik van magneten.

• Voorstel:

  • Bespreek hoe sterkere magneten veilig te gebruiken zijn (niet tegen elektronische apparaten, niet in mond of bij kleine kinderen).

  • Simuleer kleine veiligheidsmaatregelen bij experimenten.

Ik en de wereld – Natuur

• Link: Magnetisme in levende wezens en de natuur.

• Voorstel:

  • Bespreek dieren die magnetische sensoren hebben, zoals trekvogels of vissen.

  • Experimenteer met natuurlijke magnetische materialen (ijzerhoudende stenen).

Ik en de wereld – Ruimte

• Link: Aardmagnetisme en oriëntatie.

• Voorstel:

  • Laat leerlingen ontdekken hoe het aardmagnetisch veld werkt met een kompas.

  • Experimenteer met magneten om richtingen aan te duiden of kleine navigatieopdrachten uit te voeren.

Ik en de wereld – Tijd

• Link: Historische ontdekkingen.

• Voorstel:

  • Tijdlijn maken van ontdekking van magneten en kompas.

  • Bespreek belangrijke uitvindingen waarbij magneten cruciaal waren.

Wiskunde

• Link: Metingen en gegevensverwerking.

• Voorstel:

  • Meet hoeveel paperclips of kleine metalen voorwerpen een magneet aantrekt.

  • Noteer en vergelijk resultaten in tabellen of grafieken.

Kunst en cultuur – Beschouwen / Onderzoeken / Creativiteit

• Link: Magnetisme als inspiratiebron.

• Voorstel:

  • Ontwerp een bewegend kunstwerk of collage waarin magneten een rol spelen.

  • Experimenteer met “magnetische kinetische kunst”.

Kunst en cultuur – Presenteren van eigen creaties

• Link: Eindproduct tonen.

• Voorstel:

  • Organiseer een klasexpo of presentatie van experimenten en creatieve werken.

  • Leerlingen leggen uit welke materialen magnetisch zijn, hoe ze afstoten/aantrekken, en wat ze ontdekten.

07.09. STEM-UITDAGINGEN