07.04. De stroomkring

07.04. LEERPLANDOEL(EN) OVSG LEERLOKAAL 

IDW F3 nat.ver. 7 B.7 Het verschijnsel (statische) elektriciteit onderzoeken: eenvoudige stroomkring, materialen die geleiden of isoleren. 

07.04. MINIMUMDOELEN 

[6] 3.5.1 De leerlingen kennen de volgende begrippen:

• • de stroomkring, de geleider, de isolator, de spanning, de stroomsterkte

[6] 3.5.6 De leerlingen kennen elektrische verschijnselen:

• • elektrische schakeling: stroomkring

  • geleiders, isolatoren

  • symbolen bij het voorstellen van een eenvoudige schakeling: energiebron, verbruiker, geleider, schakelaar < bv. energiebron: batterij, verbruiker: lamp >

07.04. KENNIS - WAAR GAAT HET OVER

Wat is een stroomkring?
Een stroomkring is een gesloten weg waarlangs elektriciteit kan stromen. Je kan het vergelijken met een cirkel waar een stroomtje doorheen loopt.

Belangrijke onderdelen van een stroomkring:

• Stroombron: Bijvoorbeeld een batterij of het stopcontact. Dit levert de elektriciteit.

• Draad: De geleider waardoor de elektriciteit stroomt, meestal van metaal.

• Toestel: Bijvoorbeeld een lampje, motor of buzzer. Dit gebruikt de elektriciteit om licht, geluid, warmte of beweging te maken.

• Schakelaar: Hiermee kan je de stroomkring openen (uit) of sluiten (aan).
  
  

Hoe werkt een stroomkring?
De stroom kan alleen stromen als de kring gesloten is, dus als er een compleet pad is van de stroombron, door de draden en het toestel, en weer terug naar de bron. Als je de schakelaar opent, is de kring onderbroken en stopt de stroom.

Waarom is het belangrijk?
Zonder een gesloten stroomkring kan een elektrisch toestel niet werken, omdat er geen elektriciteit doorheen kan stromen.

07.04. SUGGESTIES ACTIVITEITEN 

07.04.01 Maak een eenvoudige stroomkring
Laat de leerlingen een stroomkring bouwen met een batterij, koperdraad, een lampje en een schakelaar. Ze ontdekken dat het lampje alleen gaat branden als de kring gesloten is.

07.04.02 Stroomkring onderbreken en sluiten
Laat de leerlingen zelf de schakelaar bedienen of de draad onderbreken en weer verbinden. Ze zien direct dat het lampje uitgaat als de stroomkring open is en weer gaat branden als de kring gesloten wordt.

07.04.03 Verschillende toestellen aansluiten
Laat de leerlingen naast een lampje ook een buzzer of een kleine motor aansluiten in dezelfde stroomkring. Zo zien ze verschillende toepassingen van elektriciteit.

07.04.04 Stromen vergelijken
Geef leerlingen verschillende batterijen (bijvoorbeeld 1,5 V en 9 V) en laat hen ontdekken hoe de helderheid van een lampje verandert door de spanning.

07.04.05 Maak een stroomkring met symbolen
Leerlingen tekenen een stroomkring met symbolen voor batterij, lampje, schakelaar en draden. Dit helpt hen de onderdelen beter te onthouden.

07.04. MOGELIJKE LINKEN 

Digitale geletterdheid – computationeel denken

• Link: Logica en oorzaak-gevolg in een stroomkring.

• Voorstel:

  • Laat leerlingen een digitale simulatie maken van een eenvoudige stroomkring.

  • Ze kunnen schakelingen virtueel bouwen en testen (“als de schakelaar aan is, dan gaat het lampje branden”).

  • Zo oefenen ze stappenplannen, probleemoplossing en logisch redeneren.

Gezondheid – Motorische competenties

• Link: Fijne motoriek bij het opbouwen van stroomkringen.

• Voorstel:

  • Leerlingen verbinden batterijen, lampjes, draden en schakelaars.

  • Koppeling aan motorische vaardigheden: nauwkeurig werken, draadjes strippen, schakelaars bedienen.

Gezondheid – Gezonde en veilige levensstijl

• Link: Veilig omgaan met elektriciteit.

• Voorstel:

  • Bespreek de risico’s van elektriciteit thuis en op school (stopcontacten, snoeren).

  • Combineer met EHBO-oefeningen voor lichte elektrische schokken (theoretisch of rollenspel).

  • Eventueel korte link naar energieverbruik in huis en bewust omgaan met elektriciteit.

Gezondheid – Mentaal welbevinden

• Link: Elektriciteit en emoties / ervaringen.

• Voorstel:

  • Laat leerlingen beschrijven hoe ze zich voelen bij experimenten (bijv. spanning, nieuwsgierigheid, verbazing).

  • Koppel aan groepswerk: samenwerken en elkaar helpen bij de experimenten.

Ik en de wereld – Financieel economische competenties

• Link: Kosten van elektriciteit en apparaten.

• Voorstel:

  • Laat leerlingen berekenen hoeveel stroom een lamp of een kleine schakeling verbruikt.

  • Bespreek verschillen in toegang tot elektriciteit wereldwijd en de impact op levenskwaliteit.

Ik en de wereld – Natuur

• Link: Elektriciteit in levende wezens en biotopen.

• Voorstel:

  • Bespreek dat het menselijk lichaam elektrische signalen gebruikt (zenuwen, spieren).

  • Korte link naar dieren die elektrische signalen gebruiken (bijv. elektrische palingen).

Ik en de wereld – Ruimte

• Link: Elektriciteit en weer/klimaat.

• Voorstel:

  • Experimenteer met statische elektriciteit en bliksemsimulatie (mini-bliksem).

  • Bespreek hoe elektriciteit van natuurverschijnselen (bliksem, zon) kan worden gebruikt.

Ik en de wereld – Tijd

• Link: Historische ontdekking van elektriciteit.

• Voorstel:

  • Tijdlijn van belangrijke uitvindingen: batterij, dynamo, lamp, schakelaar.

  • Leerlingen koppelen experimenten aan hoe elektriciteit vroeger werd gebruikt.

Ik en de wereld – Maatschappij

• Link: Elektriciteit en samenleving.

• Voorstel:

  • Bespreek hoe elektriciteit vrije tijd, werk en school beïnvloedt.

  • Koppel aan burgerschap: wie heeft toegang tot elektriciteit in België en elders in de wereld?

Ik en de wereld – Verkeer

• Link: Elektriciteit in verkeersveiligheid.

• Voorstel:

  • Mini-verkeerssituatie bouwen met stoplichten op batterij (Mini Smart City)

  • Bespreek veiligheid en werking van elektrische signalen.

Nederlands

• Link: Taalvaardigheid via documentatie en presentatie.

• Voorstel:

  • Laat leerlingen experimenten beschrijven in een handleiding of verslag.

  • Mondelinge presentatie van experimenten aan klasgenoten of ouders.

Wiskunde

• Link: Metingen en berekeningen.

• Voorstel:

  • Meet spanning of stroom met eenvoudige meters.

  • Maak grafieken van stroomverbruik of vergelijking van verschillende stroomkringen.

Kunst en cultuur – Beschouwen / Onderzoeken / Creativiteit

• Link: Elektriciteit en creatieve expressie.

• Voorstel:

  • Maak een kunstwerk met LED-lichtjes of kleine motoren.

  • Combineer beeld, beweging of geluid in een project.

  • Reflecteer op hoe elektriciteit in kunst en media wordt toegepast.

Kunst en cultuur – Presenteren van eigen creaties

• Link: Samenbrengen van techniek, taal en kunst.

• Voorstel:

  • Organiseer een klasexpo of demonstratie van de experimentele stroomkringen en kunstwerken.

  • Leerlingen presenteren hun creaties en experimenten aan elkaar of aan ouders.

07.04. STEM-UITDAGINGEN

Bibberspiraal
Je maakt een metalen spiraal van draad en probeert er met een ringetje langs te gaan zonder de draad te raken. Als je de draad aanraakt, sluit je de stroomkring en gaat er een lampje branden of een zoemer af.
Zo ontdekken leerlingen dat aanraken de stroomkring sluit.

Dr. Bibber (klassieke spel)
Net als bij de bibberspiraal moet je met een metalen pincet onderdelen uit een figuurtje halen zonder de rand te raken. Raak je die wel, dan sluit de stroomkring en hoor je een zoemer.

Elektrospel
Op een karton schrijf je vragen aan de ene kant en antwoorden aan de andere. Achteraan verbind je de juiste paren met draden. Als je een vraag en het juiste antwoord met metalen pennetjes verbindt, sluit je de stroomkring en gaat een lampje branden.

Inbraakalarm
Met een stroomkring kan je een alarm maken dat afgaat als iemand een deur of doos opent. Bijvoorbeeld: een draad of aluminiumfolie onderbreekt de stroomkring zolang de deur dicht is. Als hij open gaat, sluit de kring en klinkt er een zoemer.
Zo leren ze hoe schakelaars en sensoren werken in echte beveiliging.

Morsecode-machine
Met een batterij, lampje of zoemer en een drukknop kan je zelf een morsecode-machine maken. Door kort of lang te drukken stuur je signalen (puntjes en streepjes) die een boodschap vormen.