06.03. Geluidsterkte

06.03. LEERPLANDOEL(EN) OVSG LEERLOKAAL 

IDW F3 nat.ver. 6 B.6 Het verschijnsel geluid onderzoeken en vaststellingen verwoorden over geluidssterkte, geluidstrillingen, klankkleur, toonhoogte. 

06.03. KENNIS - WAAR GAAT HET OVER

Wat is geluidsterkte?
Geluidsterkte zegt hoe luid of hoe stil een geluid klinkt.

Soms hoor je een geluid heel goed (bijvoorbeeld een brandalarm), en soms is het heel stil (zoals fluisteren). Die verschillen noemen we geluidsterkte.

Wat bepaalt hoe sterk een geluid klinkt?

• Hoe hard iets trilt

• Hoe groter de trilling, hoe luider het geluid.

➤ Als je hard op een trom slaat, trilt het vel sterk → luid geluid.

➤ Tik je zacht, dan trilt het nauwelijks → stil geluid.

• Afstand tot de geluidsbron

     ➤ Hoe verder je van het geluid af bent, hoe zachter het klinkt.

• Omgeving

➤ In een open veld klinkt iets anders dan in een kleine kamer waar het weerkaatst.

➤ In een klas met gordijnen of tapijten wordt geluid gedempt.

Kan je geluidsterkte meten?
Ja! Geluidsterkte wordt gemeten in decibel (dB).

• 0 dB --> Helemaal stil --> Een stille kamer

• 30 dB --> Zacht geluid --> Fluisteren

• 60 dB --> Normaal praten --> Gesprek in de klas

• 90 dB --> Luid geluid --> Grasmaaier

• 120 dB --> Pijnlijke grens --> Rockconcert of sirene dichtbij

Vanaf 85 dB kan geluid schadelijk worden voor je oren als je er te lang naar luistert.

Voorbeelden om geluidsterkte te onderzoeken in de klas

• Een geluidsmeter-app gebruiken op een tablet: meet hoe luid de klas is.

• Experimenteren: klap zacht → meet. Klap luid → meet opnieuw.

• Vergelijk: Hoeveel dB is het op de speelplaats, in de gang, in de klas?

• Onderzoeken: welke materialen dempen geluid? (vb. handdoek, schuimrubber, plastic...)
  
  

Waarom is het belangrijk om over geluidsterkte te leren?

• Voor gezondheid: je leert je oren beschermen tegen te veel lawaai.

• Voor veiligheid: een alarm moet luid genoeg zijn.

• Voor comfort: leren hoe je lawaai kunt verminderen of dempen.
  
  

06.03. SUGGESTIES ACTIVITEITEN 

06.03.01 Geluid meten in en rond de school
Laat de leerlingen met een geluidsmeter-app (bv. op tablet of smartphone) op verschillende plaatsen in en rond de school geluidsterktes meten. Denk aan de klas, de gang, de speelplaats, het toilet of de straatkant. Ze noteren per locatie hoeveel decibel ze meten en vergelijken: Waar is het het luidst? Waar het stilste? Nadien kunnen ze de resultaten in een staafdiagram voorstellen. Zo leren ze dat geluidsterkte objectief meetbaar is en dat de omgeving een rol speelt.

06.03.02 Zacht, normaal of luid? Sorteren van geluiden
Voorzie prenten of geluidsfragmenten van verschillende geluidsbronnen (bv. sirene, fluisterende leerling, pratende groep, vallend boek, muziekinstrument). Laat de leerlingen inschatten of het geluid zacht, normaal of luid is en sorteren in drie kolommen. Laat ze hun keuzes motiveren: Waarom denk je dat dit geluid luid is? Zo ontwikkelen ze een gevoel voor geluidsterkte in context en leren ze bewuster luisteren.

06.03.03 Hoe luid is mijn stem?
Laat de leerlingen op verschillende manieren praten: fluisteren, normaal praten, luid praten of roepen. Meet telkens met een geluidsmeter en noteer de waarden. Laat hen daarna reflecteren: Wanneer praten we best op welk volume? Hoe voelen je oren bij luid geroep? Je kan dit linken aan klasafspraken of stemgebruik. Zo leren ze geluidsterkte bewust gebruiken en controleren.

06.03.04 Lawaai versus rust: hoe voelt dat?
Speel eerst een minuut luid geluid af (bv. stadsgeluiden of een rockconcert), daarna een minuut rustige natuurgeluiden of stilte. Laat de leerlingen beschrijven: Hoe voelde dat? Wat deed het met je hoofd/lichaam? Zo ontdekken ze dat geluidsterkte ook invloed heeft op je welzijn, rust en concentratie.

06.03.05 Hoe kunnen we geluid dempen?
Laat de leerlingen een simpel experiment doen: laat een belletje of tikgeluid horen onder verschillende materialen (bv. doek, schuimrubber, papier, plastic zak…). Ze luisteren en vergelijken: Welk materiaal maakt het stiller? Zo ontdekken ze hoe geluidsterkte verminderd kan worden door isolatie of demping.

06.03. MOGELIJKE LINKEN 

Digitale geletterdheid – computationeel denken

• Activiteit: Leerlingen meten geluidssterkte met een app (Sound Meter, Phyphox...) en verzamelen data in een digitaal overzicht.

• Koppeling: Ze leren data verzamelen, ordenen, interpreteren en algoritmisch denken (bijv. “als het geluid > 80 dB → te luid”).

• Extra: Laat leerlingen een digitale kaart maken van lawaaiplaatsen op school.

Gezondheid – Motorische competenties

• Activiteit: Bewegingsspel rond “stil – luid”: kinderen bewegen traag of snel, groot of klein afhankelijk van het volume van muziek of geluid.

• Koppeling: Beweging afstemmen op auditieve prikkels, motorische controle en concentratie versterken.

Gezonde en veilige levensstijl

• Activiteit: Onderzoek: wanneer wordt geluid schadelijk? Meet geluidssterktes op school (speelplaats, refter, klas) en bespreek gehoorbescherming.

• Koppeling: Bewustwording van gehoorgezondheid en veilig omgaan met lawaai.

• Uitbreiding: Maak oordoppen van verschillende materialen en test het dempend effect.

Mentaal welbevinden

• Activiteit: Luistermoment: wat doet lawaai met je gevoel? Wat doet stilte? Leerlingen maken een “geluid dat mij blij maakt”-collage.

• Koppeling: Reflectie op emoties en het effect van omgeving op welzijn.

Financieel-economische competenties

• Activiteit: Vergelijk prijzen en kwaliteit van koptelefoons of gehoorbescherming.

• Koppeling: Bewust consumeren en leren inschatten van prijs-kwaliteit.

• Of: Beroepen rond geluid: geluidstechnicus, dj, akoestisch ingenieur, bouwvakker – waar speelt

Natuur

• Activiteit: Onderzoek hoe dieren geluid gebruiken: roepen vogels luider in de stad dan in het bos?

• Koppeling: Relatie tussen geluid, gedrag en omgeving (biotoop, aanpassing).

Ruimte

• Activiteit: Vergelijk geluidssterkte op verschillende plekken: klas, speelplaats, straat, park. Maak een geluidskaart van de buurt.

• Koppeling: Oriëntatie in ruimte en milieubewustzijn: waar is het stiller en waarom?

Tijd

• Activiteit: Onderzoek hoe geluiden en lawaai veranderd zijn in de tijd (stilte vroeger vs. hedendaagse stad).

• Koppeling: Historisch bewustzijn: technologie en industrialisering beïnvloeden geluid.

Maatschappij

• Activiteit: Debat: “Moet lawaai in de stad beperkt worden?”

• Of ontwerp een stiltezone voor de school.

• Koppeling: Burgerschap en verantwoordelijkheid voor gemeenschappelijke leefruimte.

Verkeer

• Activiteit: Meet geluidssterkte van verkeer rond de school. Maak een campagne “Zachter rijden is gezonder voor oren én milieu.”

• Koppeling: Verkeerseducatie en veiligheidsbewustzijn koppelen aan geluid.

Frans

• Activiteit: Luister en herken Franse geluiden (le tonnerre, le vent, la voiture). Gebruik zinnen als “J’entends fort / doucement / un bruit.”

• Koppeling: Auditieve differentiatie en expressie in een nieuwe taal.

Nederlands

• Activiteit: Schrijf een klankgedicht of een verslag van het geluidsonderzoek. Gebruik klanknabootsingen (boem, tik, ssshhh).

• Koppeling: Taal, beschrijving en klankbewustzijn combineren.

Wiskunde

• Activiteit: Meten van decibels, tabellen invullen, gemiddelde geluidssterkte berekenen, grafieken maken.

• Koppeling: Toepassing van meten, vergelijken en datarepresentatie in reële context.

Kunst en cultuur – Beschouwen van kunst en cultuur

• Activiteit: Luister naar geluidskunst (bijv. John Cage’s 4’33”) of hedendaagse soundscapes.

• Koppeling: Leren luisteren naar kunstvormen zonder visuele prikkels – geluid als expressiemiddel waarderen.

Kunst en cultuur – Onderzoeken en creëren

• Activiteit: Maak eigen geluidsinstallaties of instrumenten en onderzoek hoe vorm of materiaal de luidheid beïnvloedt.

• Koppeling: Onderzoekend leren en creatieve expressie combineren.

Kunst en cultuur – Creativiteit en verbeelding

• Activiteit: Laat leerlingen een “geluidsreis” creëren: een kort verhaal dat alleen met geluid verteld wordt.

• Koppeling: Verbeelding en expressie via auditieve media.

Kunst en cultuur – Presenteren van eigen creaties

• Activiteit: Organiseer een “Sound Show” waarin leerlingen hun meetresultaten, zelfgemaakte instrumenten of geluidsverhalen tonen.

• Koppeling: Communicatie, presentatie en zelfvertrouwen stimuleren.

06.03. STEM-UITDAGINGEN