06.09. Gehoorschade

06.09. LEERPLANDOEL(EN) OVSG LEERLOKAAL 

IDW F3 nat.ver. 6 B.8 Van een sterk geluid weten dat het gehoorschade kan veroorzaken. 

06.09. SUGGESTIES ACTIVITEITEN 

06.09.01 Hoe luid is te luid? – meten met een geluidsmeter
Laat leerlingen op verschillende plaatsen op school het geluid meten met een decibelmeter-app (bv. in de klas, op de speelplaats, in de gang, bij een stofzuiger…). Ze vergelijken de waarden met een veiligheidsgrens van 85 dB en bespreken: Wat is veilig? Wat is te luid? Zo leren ze dat geluid meetbaar is en dat gehoorschade vanaf een bepaalde grens mogelijk is.

06.09.02 Oortjes versus koptelefoon, wat hoor jij?
Laat leerlingen in duo’s luisteren naar hetzelfde muziekfragment, eerst via oortjes en dan via een over-ear koptelefoon. Ze mogen het volume zelf instellen, maar de partner kijkt mee op het toestel. Nadien vergelijken ze hun ervaringen: Welke vond je aangenamer? Was het nodig om het luid te zetten? Zo leren ze kritisch nadenken over luistergewoonten en geluidsbronnen dichtbij het oor.

06.09.03 De piep-test – simulatie van gehoorschade
Speel (voorzichtig!) een korte audiofragment af met een constante pieptoon, vergelijkbaar met tinnitus. Vraag: Hoe zou het zijn om dit voortdurend te horen? Zou je je kunnen concentreren? Slapen? Dit zorgt voor een sterke emotionele bewustwording van wat gehoorschade betekent.

06.09. MOGELIJKE LINKEN 

Digitale geletterdheid – computationeel denken

• Activiteit: Gebruik een app of geluidsmeter (zoals Decibel X of Phyphox) om geluidssterktes te meten in en rond de school: speelplaats, refter, klas, straat.

• Koppeling: Leerlingen leren gegevens verzamelen, analyseren en vergelijken; ze denken computationeel: wanneer wordt geluid te sterk?

• Eventueel kunnen ze ook grafieken genereren of simuleren hoe lang ze veilig naar muziek kunnen luisteren via een online tool.

Gezondheid – Motorische competenties

• Activiteit: Bewegingsspel met geluid: beweeg traag bij zachte muziek en snel bij harde, om te ervaren wat geluidssterkte met je lichaam doet.

• Koppeling: Bewustwording van de invloed van geluid op motoriek, concentratie en evenwicht.

Gezonde en veilige levensstijl

• Activiteit: Onderzoek situaties waarin geluid gehoorschade veroorzaakt (concerten, oortjes, werken met lawaai, verkeer). Leerlingen ontwerpen “geluidsveilige tips” of een campagnepostertje (“Bescherm je oren!”).

• Koppeling: Gezonde keuzes leren maken rond veilig luisteren, gehoorbescherming, rustmomenten.

Mentaal welbevinden

• Activiteit: Bespreek hoe geluid invloed heeft op gevoelens: stress door lawaai, rust door stilte, vreugde door muziek.
  Laat leerlingen een “geluidsdagboek” maken waarin ze noteren wanneer ze zich prettig of gestoord voelen door geluid.

• Koppeling: Bewustwording van de impact van geluid op emotioneel welzijn.

Financieel-economische competenties

• Activiteit: Bespreek beroepen met risico op gehoorschade (bouwvakker, muzikant, vliegtuigtechnieker) en de nood aan gehoorbescherming.

• Koppeling: Inzicht in gezondheidskosten en economische gevolgen van gehoorverlies, én bewustwording van consumptiegedrag (koopgedrag rond oortjes, koptelefoons).

Natuur (menselijk lichaam)

• Activiteit: Bestudeer hoe het oor werkt: van trilling tot hersenwaarneming. Bouw een model van het oor en toon wat beschadigd raakt bij harde geluiden.

• Koppeling: Inzicht in zintuigwerking en kwetsbaarheid van het gehoororgaan.

Ruimte

• Activiteit: Voer een geluidskaart van de schoolomgeving uit: waar is het lawaai het grootst? Waar is het rustig?

• Koppeling: Ruimtelijk inzicht, milieubewustzijn en akoestische waarneming in de leefomgeving.

Tijd

• Activiteit: Onderzoek hoe mensen vroeger geluidservaringen beleefden – zonder versterkers, radio’s of oortjes – en hoe geluidsversterking gehoorgevaren bracht.

• Koppeling: Historisch perspectief op technologische evolutie en gezondheid.

Maatschappij

• Activiteit: Bespreek geluidsoverlast als maatschappelijk thema: hoe houden we rekening met buren, dieren of rust in de stad?

Organiseer een klassencampagne voor “Stilte in de refter” of “Rustige pauzes”.

• Koppeling: Burgerschap, empathie en verantwoordelijk gedrag in de samenleving.

Verkeer

• Activiteit: Analyseer verkeersgeluiden: sirenes, motoren, remgeluiden.

Bespreek waarom verkeerslawaai schadelijk is en wat steden doen om dit te beperken (geluidswallen, stillere banden).

• Koppeling: Bewustzijn van veiligheid, gehoorbescherming en milieuaspecten in verkeer.

Frans

• Activiteit: Leer Franse woorden rond gehoor en bescherming: l’oreille, le bruit, écouter, fort, faible, le casque, les bouchons d’oreilles.

Maak een mini-poster in het Frans over “Protège tes oreilles!”

• Koppeling: Taaluitbreiding met functionele woordenschat.

Nederlands

• Activiteit: Laat leerlingen een informatieve tekst of strip maken over gehoorschade.

• Of schrijf een gedicht over stilte en lawaai.

• Koppeling: Taalproductie, woordenschatuitbreiding en expressie over een levensecht thema.

Wiskunde

• Activiteit: Laat leerlingen decibelmetingen vergelijken en grafieken maken.

• Reken uit hoeveel minuten ze per dag veilig kunnen luisteren via oortjes (aan de hand van tabellen).

• Koppeling: Data, meten, vergelijken en interpreteren van cijfers.

Kunst en cultuur – Beschouwen van kunst en cultuur

• Activiteit: Bekijk kunstwerken of foto’s waarin stilte of lawaai wordt verbeeld (bv. Edvard Munch – De Schreeuw).

• Koppeling: Geluid en stilte leren zien en voelen in kunst.

Kunst en cultuur – Onderzoeken en creëren

• Activiteit: Experimenteer met geluiddempend materiaal in een zelfgebouwd “stiltehokje” of mini-opnamestudio.

• Koppeling: Creatief onderzoek naar akoestiek en geluidsisolatie.

Kunst en cultuur – Creativiteit en verbeelding

• Activiteit: Maak een muziekstuk dat stilte en lawaai afwisselt, of beeld geluid uit via beweging of kleuren.

• Koppeling: Expressie van contrasten en emoties door geluid.

Kunst en cultuur – Presenteren van eigen creaties

• Activiteit: Organiseer een bewustmakingsshow: toneel, lied of tentoonstelling over gehoorbescherming.

• Koppeling: Expressie, communicatie en presentatievaardigheden combineren met gezondheidsthema.

Muzische vorming: Wat doet lawaai met mij? Teken of schrijf je gevoel
Laat de klas luisteren naar een kort fragment met zeer luide, drukke geluiden (bv. een stad of lawaaierige speelplaats) en nadien naar rustige natuurgeluiden. Vraag de leerlingen om te tekenen of schrijven wat ze voelden bij elk fragment. Zo ontdekken ze dat geluid invloed heeft op hun lichaam en emoties, en waarom bescherming belangrijk is.

06.09. STEM-UITDAGINGEN

Oordoppen ontwerpen
Laat leerlingen verschillende materialen testen als "geluiddemper": schuimrubber, katoen, vilt, plastic… Gebruik een wekker of belletje en luister ernaar met elk soort "oordop" in. Daarna kunnen ze hun eigen oordoppen ontwerpen (op papier of echt). Zo leren ze dat geluid gedempt kan worden, en hoe je jezelf actief kunt beschermen.