07.05. LEERPLANDOEL(EN) OVSG LEERLOKAAL
IDW F3 nat.ver. 7 B.7 Het verschijnsel (statische) elektriciteit onderzoeken: eenvoudige stroomkring, materialen die geleiden of isoleren.
07.05. MINIMUMDOELEN
[6] 3.5.1 De leerlingen kennen de volgende begrippen:
de stroomkring, de geleider, de isolator, de spanning, de stroomsterkte
[6] 3.5.6 De leerlingen kennen elektrische verschijnselen:
elektrische schakeling: stroomkring
geleiders, isolatoren
symbolen bij het voorstellen van een eenvoudige schakeling: energiebron, verbruiker, geleider, schakelaar < bv. energiebron: batterij, verbruiker: lamp >
07.05. KENNIS - WAAR GAAT HET OVER
Elektrische geleider
Een elektrische geleider is een materiaal waar elektriciteit makkelijk doorheen kan stromen. Dit komt doordat geleiders veel vrije elektronen hebben die stroom kunnen vervoeren. Metalen zoals koper, zilver, en aluminium zijn goede geleiders. Daarom worden elektrische draden meestal gemaakt van koper, zodat de stroom makkelijk kan lopen van de batterij naar het toestel.
Elektrische isolator
Een elektrische isolator is juist een materiaal waar elektriciteit heel moeilijk of helemaal niet doorheen kan stromen. Isolatoren hebben weinig of geen vrije elektronen. Voorbeelden van isolatoren zijn rubber, plastic, hout en glas. Daarom worden kabels vaak omgeven door een laagje plastic of rubber, om te voorkomen dat je jezelf kan verwonden en om te zorgen dat de stroom alleen door de draad loopt.
Waarom is dit belangrijk?
Zonder geleiders zou elektriciteit niet kunnen stromen en zonder isolatoren zou het gevaarlijk zijn omdat de stroom overal heen kan gaan en mensen kan verwonden.
07.05. SUGGESTIES ACTIVITEITEN
07.05.01 Geleider of isolator testen
Laat leerlingen verschillende materialen (zoals paperclip, hout, plastic, muntstuk, rubber, glas) in een eenvoudige stroomkring plaatsen. Ze ontdekken zelf welke materialen stroom doorlaten (geleiders) en welke niet (isolatoren).
07.05.02 Geleidende voorwerpen verzamelen
Laat leerlingen thuis of in de klas op zoek gaan naar kleine voorwerpen die geleiders of isolatoren zijn. Ze maken een lijst of plakboek met foto’s en benoemen de materialen.
07.05.03 Isolatie bespreken
Leg uit waarom elektrische draden een plastic omhulsel hebben. Laat leerlingen de buitenkant van een kabel voelen en vergelijken met het koperdraad dat je kan zien als je een draad strippen.
07.05.04 Veiligheidsexperiment
Bespreek hoe isolatoren helpen om veilig om te gaan met elektriciteit. Laat leerlingen zelf nadenken en voorbeelden geven van hoe isolatie gevaarlijke situaties voorkomt.
07.05.05 Maak een isolator-collage
Leerlingen knippen plaatjes uit tijdschriften van materialen die isolatoren zijn (plastic, hout, rubber) en maken er een collage van.
Dit maakt het begrip visueel duidelijk.
07.05. MOGELIJKE LINKEN
Digitale geletterdheid – computationeel denken
Link: Logisch redeneren en simulaties van stroomkring.
Voorstel:
Laat leerlingen een digitale simulatie maken van stroomkringen met verschillende materialen als geleider of isolator (bv. Tinkercad of online educatieve tools).
Ze leren oorzaak-gevolgrelaties begrijpen: “Als dit materiaal een isolator is, dan stroomt de elektriciteit niet.”
Gezondheid – Motorische competenties
Link: Fijne motoriek bij het opbouwen van experimenten.
Voorstel:
Bouw kleine stroomkringen met batterijen, lampjes en verschillende materialen.
Leerlingen oefenen precisie bij het aansluiten van draden en het hanteren van kleine componenten.
Gezondheid – Gezonde en veilige levensstijl
Link: Veilig omgaan met elektriciteit.
Voorstel:
Bespreek veilig werken met elektriciteit (niet met netspanning, wel met batterijen).
Koppel aan EHBO: wat te doen bij een elektrische schok (theorie/rollenspel).
Ik en de wereld – Financieel economische competenties
Link: Materialen en kosten.
Voorstel:
Bereken samen de kosten van verschillende materialen (koper, aluminium, hout, plastic).
Bespreek waarom sommige materialen duurder zijn en de impact van energieverbruik en duurzaamheid.
Ik en de wereld – Natuur
Link: Elektriciteit in het lichaam en de natuur.
Voorstel:
Leg uit dat zenuwen elektrische signalen gebruiken en dat sommige dieren elektrische signalen inzetten.
Onderzoek materialen in de natuur die elektriciteit geleiden of isoleren (bijv. water, hout, metaal).
Ik en de wereld – Ruimte
Link: Elektrische toepassingen in de omgeving.
Voorstel:
Laat leerlingen ontdekken waar elektriciteit in hun omgeving wordt gebruikt en welke materialen geleiden of isoleren.
Koppel aan energie in weer en klimaat (bliksem = natuurlijke stroomkring).
Ik en de wereld – Tijd
Link: Historische ontdekking van geleiders en isolatoren.
Voorstel:
Maak een tijdlijn van uitvindingen: batterij, elektrische lamp, eerste schakelaars.
Laat leerlingen zien hoe kennis van geleiding en isolatie het leven veranderde.
Ik en de wereld – Maatschappij
Link: Elektriciteit in het dagelijks leven en diversiteit.
Voorstel:
Bespreek wie overal ter wereld toegang heeft tot elektriciteit.
Reflecteer over hoe isolatie en geleiding het leven veiliger of efficiënter maken.
Ik en de wereld – Verkeer
Link: Elektrische toepassingen in verkeersveiligheid.
Voorstel:
Bouw een mini-verkeerslicht op batterij en test verschillende geleiders/isolatoren.
Leerlingen ontdekken hoe elektriciteit in verkeersveiligheid toegepast wordt.
Nederlands
Link: Taalvaardigheid via verslag of handleiding.
Voorstel:
Schrijf of vertel hoe ze hun experiment hebben uitgevoerd en wat ze hebben ontdekt.
Maak een korte instructie voor klasgenoten: “Zo kan je zien of iets een geleider of isolator is.”
Wiskunde
Link: Metingen en observaties.
Voorstel:
Meet stroom of spanning met eenvoudige meters.
Noteer resultaten in tabellen, vergelijk geleiders vs. isolatoren en maak grafieken.
Kunst en cultuur – Beschouwen / Onderzoeken / Creativiteit
Link: Elektriciteit als inspiratiebron.
Voorstel:
Laat leerlingen een creatief project maken waarbij ze elektriciteit integreren (lichtjes in een maquette, bewegende onderdelen).
Reflecteer op hoe kunstenaars elektriciteit gebruiken.
Kunst en cultuur – Presenteren van eigen creaties
Link: Eindproduct delen en uitleggen.
Voorstel:
Organiseer een klas-expo of presentatie van hun stroomkringexperimenten.
Leerlingen tonen hun creaties en leggen uit welke materialen geleiden en isoleren en waarom.
07.05. STEM-UITDAGINGEN